Sustainable, Eco Friendly and Green Building Materials and the Circular Economy

เมื่อเศรษฐกิจในระบบเดิม คือการใช้ทรัพยากรในการผลิตแล้วทิ้ง (Take-Make-Dispose) มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมโลก และส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและคุณภาพชีวิตของมนุษย์ในช่วงที่ผ่านมาเป็นอย่างมาก หากยังเป็นเช่นนี้ต่อไปมีการคาดการณ์ไว้ว่าโลกอีกสองใบก็ยังไม่เพียงพอที่จะรองรับวิถีชีวิตในแบบเดิม แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน Circular Economy จึงเริ่มเข้ามาแทนที่ในช่วงที่ความตระหนักเรื่องสิ่งแวดล้อมเป็นวาระใหญ่ของโลก และมันเกี่ยวข้องกับทุกแวดวงวิชาชีพ

Circular Economy เป็นระบบที่วางแผนและออกแบบมา โดยคำนึงถึงการหมุนเวียนทรัพยากรในการผลิต การคืนสภาพ หรือ สร้างคุณค่าใหม่ให้แก่วัสดุต่าง ๆ ในวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ์ แทนที่จะทิ้งไป และเกิดเป็นขยะภายหลังการบริโภคจากแนวคิดนี้ยังส่งผลต่อวิถีของการใช้ชีวิต Circular Living ต่อมาแวดวงอุตสาหกรรมการก่อสร้างในปัจจุบันเองก็ให้ความสำคัญกับแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน และมีความพยายามในการสร้างสรรค์วัสดุไม่ว่าจะเป็นการใช้วัสดุรีไซเคิล วัสดุจากธรรมชาติ หรือการพัฒนาวัสดุใหม่ ๆ จากเทคโนโลยีชีวกาพการพึ่งพาพลังงานจากธรรมชาติมากขึ้น ตลอดจนแกระบวนการผลิตของวัสดุและงานก่อสร้างที่ใส่ใจต่อการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าไม่สร้างขยะเหลือทิ้ง และเน้นวงจรการผลิตที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด

แนวคิด Circular Living นอกจากจะส่งผลต่อการใช้ชีวิตของเราทุกคนในฐานะผู้บริโภคแล้วยังน่าจะส่งผลอย่างมากต่อบทบาทสถาปนิก และนักออกแบบของเราในฐานะผู้สร้างสรรค์ งานสถาปัตยกรรม และสิ่งปลูกสร้างในทศวรรษใหม่นี้ และทำให้วิชาชีพสถาปัตยกรรมที่มีความเกี่ยวข้อง และควรมีส่วนรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมากจำเป็นจะต้องใส่ใจต่อการออกแบบและเลือกใช้วัสดุในงานออกแบบที่ตอบสนองกับการสร้างวิถีชีวิตการอยู่อาศัยในระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนนี้เช่นกัน

Sustainable, Eco Friendly and Green Building Materials and the Circular Economy

บทความ 'What Is The Difference between Green and Sustainable?' จาก website www.worldatlas.com กล่าวถึงความแตกต่างของคำว่า Green และ Sustainable ว่ามีความแตกต่างในความใกล้เคียงกัน ทั้งสองคำชี้ให้ตระหนักและมีความรับผิดชอบในด้านสิ่งแวดล้อมและการอนุรักษ์ธรรมชาติ 'Green'เกี่ยวข้องอย่างยิ่งกับสุขภาพสิ่งแวดล้อม ส่วน 'Sustainable' เกี่ยวข้องกับสุขภาพสิ่งแวดล้อมความมีชีวิตทางด้านเศรษฐกิจ และผลประโยชน์ทางสังคมซึ่งนักสิ่งแวดล้อมและนักการตลาดอาจทำให้เกิดความสับสน ความแตกต่างที่สำคัญระหว่าง 'Green' และ 'Sustainable' เกิดจากขอบเขตและขนาดของนโยบายและแนวปฏิบัติ 

'Green' ไม่ได้เป็นเพียงสีเขียวอีกต่อไป แต่ยังเป็นคำที่ใช้บ่อยเพื่ออ้างถึงสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งรวมไปจนถึงเรื่องราวที่เกี่ยวข้องในงานสถาปัตยกรรมมีการเคลื่อนไหวสนับสนุนให้ผู้คนได้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อเป็นการอนุรักษ์และใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีความรับผิดชอบ

'Green' หมายถึง ผลิตภัณฑ์หรือทระบวนการใด ๆ ที่ส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีของสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ยังหมายถึงการติดตามและปรับปรุงอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับการที่มนุษย์ใช้ทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ทรัพยากรธรรมชาติเหล่านี้ถูกนำมาใช้ในลักษณะที่สามารถตอบสนองความต้องการในอนาคตโดยไม่ต้องเสียสละความต้องการในปัจจุบัน ไปไกลกว่า Recycle และ Reuse โดยยังเกี่ยวข้องกับการลดจำนวนทรัพยากรที่ใช้ ตัวอย่างเช่น การปิดไฟทุกครั้งเมื่อออกจากห้อง การซ่อมแซมวัสดุอุปกรณ์อาคารแทนที่จะเปลี่ยน การแก้ไขก๊อกน้ำที่รั่ว เป็นต้น

'Sustainable' มีความหมายกว้างและรายละเอียดมากกว่า 'Green' โดยเกี่ยวข้องกับกิจกรรมมากมายที่ส่งเสริมความสามารถของคนรุ่นอนาคตในการตอบสนองความต้องการของพวกเขา ในขณะที่สีเขียวมุ่งเน้นไปที่ปัจจุบันและอนาคต ความยั่งยืนนั้นเกี่ยวข้องกับอนาคตมากกว่า เป็นความสามารถในการตอบสนองความต้องการในปัจจุบันโดยไม่กระทบต่อความสามารถของคนรุ่นอนาคตในการตอบสนองความต้องการของพวกเขา

'Sustainable เกี่ยวโยงถึงเรื่องสุขภาพสิ่งแวดล้อม ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ และความเท่าเทียมทางสังคม ดังนั้นจึงรวมไปถึงผลิตภัณฑ์ การบริการ และกิจกรรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อให้เกิดความสัมพันธ์ที่สมดุลระหว่างธรรมชาติและมนุษย์

ตัวอย่างของแนวทางปฏิบัติที่ยั่งยืนคือการสร้างพื้นที่สีเขียวในการพัฒนาเมืองเพื่อส่งเสริมให้สัตว์ป่าอยู่อาศัยและจัดหากิจกรรมนันทนาการกลางแจ้งที่จำเป็นสำหรับมนุษย์ ตัวอย่างอื่น ๆ ได้แก่ การเกษตรแบบยั่งยืน เช่น การหมุนเวียนพืชผล ป่าไม้ที่ยั่งยืน และการทำประมงอย่างยั่งยืน

ความแตกต่างที่สำคัญระหว่าง 'Green' และ 'Sustainable' คือ 'Green' เกี่ยวข้องกับด้านเดียวกับสุขภาพสิ่งแวดล้อม ในขณะที่ 'Sustainable' เกี่ยวข้องกับทั้งระบบซึ่งเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม

แม้ว่า 'Sustainable' จะรวมถึง 'Green' แต่ 'Green' ไม่ได้หมายถึงความยั่งยืนโดย อัตโนมัติ มีผลิตภัณฑ์หรือกระบวนการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมบางอย่างที่ไม่ถือว่ายั่งยืน ตัวอย่างเช่น ผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจากแหล่งพลังงานหมุนเวียนถือเป็นผลิตภัณฑ์สีเขียว แต่หากกระบวนการผลิตและการขนส่งของผลิตภัณฑ์ต้องใช้พลังงานที่มากขึ้น หรือไม่สามารถกำจัดได้อย่างถูกต้อง ผลิตภัณฑ์และกระบวนการทั้งหมดในการทำให้พร้อมใช้งานนั้นไม่ยั่งยืน

จนมาในวันนี้มีการพูดถึงวิถีชีวิตและวัฒนธรรมที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม รักษาสิ่งแวดล้อม ลดปัญหาสิ่งแวดล้อม ที่เรียกว่า เศรษฐกิจหมุนเวียน หรือ Circular Living ซึ่งถ้ามองย้อนกลับไปจะพบว่าหลายองค์กรได้มีความพยายามในการจัดการในเรื่องดังกล่าวมาเป็นระยะเวลาหนึ่งแล้ว โดยเฉพาะกับผลิตภัณฑ์ต่างๆ ที่ได้กระจายออกสู่ตลาดและการใช้งาน บนพื้นฐาน 'Green' และ 'Sustainable"

ผลิตภัณฑ์รักษ์โลก (GREEN PRODUCTS)

Green Products หรือ Environmentally Friendly Products หรือ Eco Products เป็นนิยามที่ใช้กล่าวถึง ผลิตภัณฑ์ที่ใช้กระบวนการผลิต ( Process) กระบวนการใช้ (Usage) ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เป็นมิตรกับโลก ไม่เป็นอันตรายหรือทำลาย สิ่งแวดล้อมน้อยกว่า ปล่อยมลพิษน้อยกว่า หรือไม่ปล่อยมลสาร

บทความ "Green Product ผลิตภัณฑ์ทางเลือกใหม่ แก้ไขวิกฤตขยะพลาสติกล้นประเทศ" ใน website officemate.co.th เดือน มีนาคม พ.ศ. 2563 โดย Wichaya Pongkam ให้ข้อมูลว่าขยะพลาสติกในประเทศไทยมีปริมาณเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ในปี พ.ศ.2562 ประทศไทยติดอันดับ 2 ในฐานะประเทศที่มีปริมาณขยะสูงสุดจากกลุ่มประเทศสมาชิกอาเซียน อีกทั้งยังติดอันดับ 6 ในฐานะประเทศที่ทิ้งขยะพลาสติกลงทะเลมากที่สุดในโลก เรามีการลดการใช้ถุงพลาสติกซึ่งช่วยลดขยะพลาสติกส่วนหนึ่ง แต่ยังมีขยะพลาสติกในรูปแบบอื่นๆ อีกมากมาย เช่น ขวดน้ำ หลอด แก้วน้ำ กล่องโฟม ฯลฯ

ผลิตภัณฑ์รักษ์โลก หรือ Green Product เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณสมบัติเด่นในเรื่องของการเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม การเป็น Green Product ต้องเริ่มตั้งแต่การออกแบบซึ่งมีการลดปริมาณของเสีย (Reduce) นำมาใช้ช้ำได้ (Reuse) นำกลับมาใช้ใหม่ได้ (Recycle) และซ่อมแซมได้ (Repair) แนวคิดของการเลือกใช้วัสดุตั้งต้นที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ไม่สร้างผลกระทบกับสิ่งแวดล้อมระหว่างการใช้งาน รวมไปถึงสามารถกำจัดซากได้โดยไม่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศ เป็นวัสดุที่สามารถย่อยสลายได้ตามธรรมชาติโดยไม่ทิ้งสารเคมีหรือก่อให้เกิดมลภาวะในภายหลัง

กระบวนการผลิต Green Product ยังจะต้องไม่ส่งผลกระทบกับสิ่งแวดล้อมหรือก่อให้เกิดมลภาวะ ขั้นตอนการผลิตต้องไม่ทำให้เกิดการสิ้นเปลืองพลังงาน ไม่ปล่อยสารเคมีหรือปล่อยของเสียออกสู่ธรรมชาติ เช่น การผลิตที่ไม่ก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจก หรือการผลิตที่ไม่ปล่อยสารเคมีลงแหล่งน้ำธรรมชาติ เป็นตัน

Green Product ควรเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีอายุการใช้งานยาวนาน สามารถนำกลับมาใช้ช้ำรวมถึงสามารถนำไป Recycle เพื่อทำผลิตภัณฑ์ชั้นใหม่ได้ Green Product ที่ไม่ทำลายทรัพยากรธรรมชาติที่ไม่หมุนเวียน ไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมเมื่อใช้งาน ยังถือเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อความยั่งยืน (Sustainable) ด้วย ตัวอย่างวัสดุใช้ในงานก่อสร้างเช่น ฉนวนเยื่อกระดาษ ไม้ธรรมชาติที่นำกลับมาใช้ใหม่ ผลิตภัณฑ์จากไม้ไผ่ ผลิตภัณฑ์จากพลาสติกหรือเหล็ก Recycle เป็นต้น